جای خالی قیر در فهرست ممنوعیت صادرات
کاهش هزینه‌ی تولید از طریق تامین مواد اولیه مورد نیاز تولید با قیمت مناسب یکی از سیاست‌هایی است که علاوه بر کمک به واحدهای تولیدی، می‌تواند به تنظیم بازار محصولات نهایی نیز کمک کند، به علاوه به دلیل افزایش شدید قیمت ارز انگیزه صادرات یا قاچاق مواد اولیه و خام در کشور بسیار زیاد شده است. به همین جهت اقدام وزارت صنعت، معدن و تجارت در اعمال محدودیت برای صادرات 52 قلم مواد اولیه را می‌توان اقدامی خوب ولی دیرهنگام ارزیابی کرد.
اگرچه این لیست در موارد زیادی بدون دقت کافی تهیه شده است،چنانکه درباره محصولات پتروشیمی موادی که مازاد تولید 4 یا 5 برابری مصرف داخل دارند نیز در این لیست گنجانده شده‌اند و بعضی از دیگر محصولات که کمبود آنها به وضوح در بازار داخلی احساس می‌شود جایی در این لیست نیافته‌اند.
قیر به عنوان ماده اولیه تولید آسفالت و محصولات مشابه یکی از مواد اولیه‌ای است که همین وضعیت را دارد. در شرایطی که تکمیل پروژه‌های مرتبط با توسعه‌ی شبکه‌ی راه‌ها، بزرگراه‌ها و آزادراه‌های کشور نیازمند قیر برای تامین آسفالت هستند به دلیل چند نرخی بودن ارز و وجود برخی ناهماهنگی‌ها درحال حاضر این فرآورده در بورس کالا برمبنای دلار مرجع به نرخ 1226 تومان ارزش گذاری می‌شود.
بنابراین با صادر کردن این محصول به این دلیل که صادرکنندگان می‌توانند ارز حاصل را در بازار ارز به نرخ آزاد به ریال تبدیل کنند، از سود بیش از 100% منتفع می‌شوند. این موضوع باعث شده تا در سال جاری قیر با یک میلیون تن صادرات و افزایش 40 درصدی وزن صادراتی نسبت به سال 90 جایگاه ششم صادرات غیر نفتی را به خود اختصاص دهد.
به همین دلیل ضروری است برای حمایت از پروژه‌های راه‌سازی در کشور، راهکار مشخصی اندیشیده شود و در صورت مؤثر نبودن دیگر راهکارها با اعمال ممنوعیت برای صادرات قیر، متوقف کردن روند صادرات ماده اولیه در دستور کار قرار گیرد.
مهدی ساسانی
کارشناس گروه سیاست گذاری حمل و نقلِ مرکز مطالعات تکنولوژی
دانشگاه علم و صنعت