۶ راه کار توسعه صنایع بالادستی در اقتصاد مقاومتی
سرمایه‌گذاری داخلی در توسعه میادین نفتی، توجه به توان داخل در تولید از میادین مشترک، استفاده از کالاهای ایرانی در توسعه میادین نفتی از راه‌کارهای توسعه بالادست صنعت نفت در شرایط اقتصاد مقاومتی است.
به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از سایت تحلیلی عیار آنلاین بی تردید در بررسی نقاط ضعف و قوت ملت و به منظور صدمه زدن به فرهنگ هر ملت، یکی از موارد حیاتی مقوله اقتصاد می باشد. وجود قوت در اقتصاد به معنای یک برگ برنده در تعاملات جهانی می تواند قلمداد شود؛ و به همین نسبت اقتصاد ضعیف می تواند جایگاه یک کشور را در دنیا متزلزل کند. شاید استفاده از واژه مقاومت (که برای کوشش در مسیر حرکت و پیشرفت تعریف می‌شود) در کنار اقتصاد که توسط مقام معظم رهبری بیان گردیده است، به نوعی اهمیت توجه جهاد‌گونه به حوزه اقتصاد را در شرایط تحریم بیشتر گوشزد کند.
همان‌گونه که مشخص است، غرب بدلیل مخالفت با پیشرفت ایران، تحریم های مختلف مخصوصاً در زمینه صادرات نفت را بر کشور ما اعمال نموده و از سوی دیگر به منظور حذف ایران از بازارهای جهانی به توان احتمالی سایر کشورهای تولید کننده و صادرکننده نفت در جایگزینی نفت ایران مبادرت ورزیده است. با توجه به این موضوع، ایجاد یک الگوی سالم و عملیاتی از اقتصاد مقاومتی در صنعت نفت و مخصوصاً در صنایع بالادستی امری کاملاً ضروری می باشد. مواردی که در ادامه به آنها اشاره می‌شود، می‌توانند به عنوان تعدادی از بندهای این الگوی اقتصاد مقاومتی در صنعت بالادستی نفت مورد ارزیابی و توجه قرار گیرند.
الف- سرمایه گذاری داخلی در توسعه میادین نفتی (استفاده از الگوی توسعه پلکانی)
موضوع استفاده از توان مالی داخلی در توسعه میادین نفتی از جمله مباحثی است که حرف و حدیث های فراوانی را با خود به همراه دارد. اگر چه بسیاری بر این عقیده اندکه در توسعه میادین نفتی به دلیل نبود فاینانس کافی و عدم سرمایه گذاری مناسب، باید به سمت پیمانکاران خارجی رفت؛ اما تجربه توسعه تعدادی از میادین با شیوه پلکانی این مهم را نشان می دهد که نه تنها در بسیاری اوقات بدون نیاز به فاینانس خارجی (که عملاً استقراض بوده و نه سرمایه گذاری خارجی) می توان میادین نفتی کشور را توسعه داد؛ بلکه با کمک این ابزار، می توان درصد اشتغال زایی را با استفاده از توان نیروهای بومی افزایش داده و مشکلات بیکاری را نیز که گریبان گیر بسیاری از مهندسان نفت در کشور شده را تا حد زیادی مرتفع ساخت. در این حالت می‌توان از مشارکت کشورها و شرکت‌های خارجی به عنوان اهرم سیاسی در دیگر حوزه‌های اقتصاد کشور بهره جست.
ب- توجه به توان داخل در تولید از میادین مشترک
تجربه بیش از صدسال اکتشاف نفت در ایران و تجربه توسعه بیش از 40 میدان نفتی و گازی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توسط نیروهای بومی در کشور و بدون بهره‌گیری از توان و حتی مشاوره شرکت‌های غربی خود حاکی از این است که استفاده از توان داخلی می‌تواند علاوه بر ایجاد اعتماد بالاتر در توسعه میادین، موارد پراهمیت در تولید صیانتی را نیز بهتر اجرایی کند. اهمیت میادین مشترک و نیز اهمیت به توان داخل در توسعه این میادین از آنجا بیشتر متبلور می‌شود که کشور ایران حدود 28 میدان نفتی و گازی مشترک با کشورهای همسایه داراست.
موضوعی که شاید در این بین جلب توجه کند، مقوله عدم وجود سرمایه اولیه جهت توسعه میادین بوده و با ذکر این مورد راه بر سرمایه گذاری خارجی ها باز شده باشد. تجربه توسعه میادین داخلی با استفاده از الگوی توسعه پلکانی توسط نیروی داخلی و با سرمایه حاصل از تولید زودهنگام(پیش تولید) ازمیدان، این دغدغه را نیز از بین خواهد برد. از سوی دیگر تجربه همکاری با شرکت های خاص خارجی(در شرایط تحریم!) نیز نشان داده است که حداقل در بسیاری پروژه های توسعه میدان، به جای انتقال فناوری از طرف آنها به کشور، متخصصان ایرانی آنها را آموزش داده‌اند.
ج- استفاده از کالاهای ایرانی در توسعه میادین نفتی
بنا بر دیدگاه های بسیاری از مسئولان کشور، اقتصاد مقاومتی تاکید بر مزیت‌های تولیدات داخلی، خوداتکایی و تلاش برای کاهش وابستگی‌هاست. شاید بتوان گفت در صنایع بالادستی نفت، در کنار اهمیت دادن به توان نیروی بومی داخلی در توسعه میادین، ارزش دادن به کالاهای ساخت داخل(از توربین های خاص گرفته تا مته و سایر تاسیسات سرچاهی و درون‌چاهی و یا ادوات مورد نیاز در حفاری) می تواند علاوه بر خنثی کردن تحریم کالاهای ضروری، اقتصاد کشور را نیز رونق بخشد.
د- ایجاد هم افزایی بین صنایع مختلف کشور در توسعه صنعت نفت
ایجاد هم‌گرایی، هم‌سویی، همکاری، یکپارچگی، توسعه و ساماندهی ارتباطات و تعاملات اثربخش و یکپارچه بین بخش علمی و بخش صنعتی کشور در حوزه انرژی و به ویژه ایجاد هم‌افزایی در زمینه تامین و بومی‌سازی تکنولوژی‌های مورد نیاز از مصادیق مهم اقتصاد مقاومتی می تواند باشد. برای ایجاد چنین توانی در کشور می‌توان به تشکیل کنسرسیوم‌های علمی بین دانشگاه‌ها و نیز صنایع مختلف کشور با بدنه درگیر در صنعت نفت با دیدی کاملاً عملگرا اشاره نمود.
ه- پدافند غیرعامل
از موارد مهم در صنعت نفت وجود داده های دقیق و به روز و کاربردی می باشد. حمله سایبری دوسال قبل در مجموعه وزارت نفت و حملاتی مشابه به شرکت ملی نفت قطر و آرامکوی عربستان سعودی، احتمال حمله به تاسیسات مهم در صنایع بالادستی از دکل حفاری گرفته تا تاسیسات واحدهای بهره برداری و سایر موارد، این نکته را در ذهن تداعی می کند که وجود سیستمی مقاوم در مقابل تهاجمات نظامی و غیرنظامی دشمن امری لازم و ضروری است. شاید بهتر باشد توجه دقیق به مقوله پدافندغیرعامل در صنایع بالادستی (به عنوان خوراک دهنده به صنایع پایین دستی و تامین کننده اصلی نفت خام مصرفی و صادراتی) را پارامتر مهمی در مقابله با تهاجمات، تحریم ها و حملات دشمن و یکی از ارکان مهم اقتصاد مقاومتی نامید.
و- تبدیل نفت خام به فرآورده و فروش آن
یکی از موضوعاتی که بارها در کشور موجب ایجاد بحث ها و انتقادات فراوانی شده است، توجه به خام فروشی نفت خام و عدم توجه به تبدیل نمودن فرآورده می باشد. اگر در سالهای گذشته به جای خام فروشی به رویکرد تبدیل فرآورده و فروش و صادرات آن توجه جدی می شد، احتمالا مشکلاتی که اکنون بر سر راه فروش نفت خام وجود دارد، دیگر ایجاد نشده و یا کمتر ایجاد می شد. این موضوع اگرچه بیشتر به صنایع پایین دستی نفت مرتبط می شود ولی توجه به آن حائز اهمیت زیادی است. عدم خام فروشی و توجه به این نکته که نفت اسلحه و سرمایه نسل‌های آینده ماست و نباید به صورت ارزان و مفت در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرد، اهمیت این موضوع را بیشتر در ذهن متبادر می کند.