توسعه بندر چابهار تضمین‌کننده جایگاه مطمئن ایران در اقتصاد جهانی
روزنامه صهیونیستی جروزالم پست نوشت: توسعه بندر چابهار نه تنها برای هند مسیری مقرون به صرفه برای ترانزیت کالا فراهم می‌کند، بلکه ایران نیز از این طریق می‌تواند به جایگاه مطمئنی در اقتصاد جهانی دست پیدا کند و در برابر فشارهای بین‌المللی کمتر آسیب‌پذیر شود.
به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل خبرگزاری فارس روزنامه صهیونیستی جروزالم پست طی گزارشی نوشت: درحالی‌که هند تلاش می‌کند تا از طریق ایران که مسیری مقرون به صرفه‌تر است، به بازار کشورهای آسیای میانه دست یابد، ایران نیز می‌تواند از این طریق به جایگاه مطمئنی در اقتصاد جهانی دست پیدا کند که در برابر فشارهای بین‌المللی کمتر آسیب‌پذیر خواهد بود.
توافق هسته‌ای 24 نوامبر سال گذشته میلادی میان ایران و گروه 1+5، کاهش محدود تحریم‌های تجاری علیه ایران در مورد اقلامی نظیر محصولات پتروشیمی، قطعات هواپیما و فلزهای گران‌بها را فراهم می‌کند. این توافق موجب ایجاد درآمد 7 میلیارد دلاری ایران در مدت 6 ماه اجرای این توافق خواهد شد.
با توجه به چشم انداز افزایش مبادلات تجاری ایران در آینده نزدیک، ساخت نخستین بندر در آب‌های عمیق ایران توسط هند با استاندارهای مدرن کشتیرانی، جایگاه ژئواستراتژیک ایران را اساسا متحول خواهد داد و با شکستن فشار اقتصادی بین‌المللی بر تهران، ایران را به یکی از حلقه‌های اصلی ترانزیت در به صرفه‌ترین کریدور ترانزیتی برای مبادلات تجاری در اروپا و اقیانوس هند تبدیل خواهد کرد.
درحالی‌که ایران و هند به طور سنتی در افغانستان همکاری داشته‌اند، تلاش دهلی‌نو برای ساخت یک بندر در آب‌های عمیق در چابهار ایران ناشی از حس رقابت اقتصادی هند با چین است.
برای ایران، این امر به معنای به دست آوردن یک موقعیت مرکزی مهم در طرح نوظهور تجارت میان اروپا و بازارهای آسیایی در حال ظهور است.
یکی از ضعف‌های استراتژیک ایران، عدم بهره‌مندی این کشور از بنادر در آب‌های عمیق است. بنادر جنوبی ایران مانند بندرعباس که 85 درصد مبادلات دریایی ایران را انجام می‌دهند، تنها می‌تواند کشتی‌های 100 هزار تنی را پذیرش کنند.
از آنجایی‌که اکثر حمل و نقل دریایی کالا به وسیله کشتی‌های باری 250 هزار تنی انجام می‌شوند، محموله‌های وارداتی ایران ابتدا باید در امارات پهلو بگیرند و سپس در کشتی‌های کوچک که توانایی پهلوگیری در سواحل ایران را دارند، بارگیری شوند.
گذشته از خسارت صدها میلیون دلاری که ایران از این طریق متحمل می‌شود، این کشور نسبت به توقف تجارت دریایی با امارات در صورت بروز درگیری میان دو کشور یا در منطقه نیز آسیب‌پذیر است.
برخلاف بندرعباس که در آب‌های تنگه هرمز واقع شده است و در معرض عبور ناوهای آمریکا قرار دارد، چابهار در سواحل شرقی ایران واقع شده و تنها بندر ایران است که دسترسی مستقیم به اقیانوس هند دارد.
برای هند، بندر چابهار به عنوان خروجی اقیانوس هند در کریدور ترانزیتی بزرگ بین‌المللی شمال جنوب دهلی‌نو است. با توجه به عدم دسترسی هند به آسیای مرکزی از مسیر خشکی به علت اختلافات با پاکستان، بندر چابهار و کریدور ترانزیتی شمال جنوب از مسیر ایران و افغانستان، دسترسی دهلی‌نو به آسیای مرکزی، روسیه و در نهایت بازارهای اروپایی را فراهم خواهد کرد و این کشور را قادر خواهد ساخت تا با چین به رقابت بپردازد.
این مسیر در مقایسه با مسیر کنونی ترانزیت کالا از هند به اروپا از طریق دریای سرخ، کانال سوئز و دریای مدیترانه، 40 درصد کوتاه‌تر است و هزینه مبادلات تجاری هند را تا 30 درصد کاهش خواهد داد.
هند در سال 2002 در واکنش به اقدام چین برای ساخت بندر گوادر در پاکستان، احداث بندر چابهار را آغاز کرد. بندر گوادر تقریبا در 72 کیلومتری شرق بندر چابهار واقع شده است.
این کشور تا سال 2012 تحت فشار آمریکا عملیات ساخت این بندر را متوقف کرد اما زمانی‌که چین مدیریت توسعه بندر گوادر را در این سال به عهده گرفت، دهلی‌نو علی‌رغم مخالفت‌های آمریکا، عملیات ساخت بندر چابهار را از سرگرفت.
کریدور ترانزیتی شمال جنوب دهلی‌نو شامل بزرگراهی از چابهار تا افغانستان است. همچنین این کشور علاوه بر سرمایه‌گذاری 100 میلیون دلاری در این بندر، جاده‌ای به طول 200 کیلومتر از شهر مرزی زرنج در ایران تا شهر دلارام در افغانستان احداث کرده است.
همچنین هند در احداث بخش ایرانی بزرگراه چابهار زرنج به تهران کمک کرده است. دهلی‌نو همچنین در نظر دارد تا خط آهنی به طول 900 کیلومتر به موازات این جاده از چابهار تا منطقه حاجی گاک افغانستان که دارای معادن سنگ‌آهن است، احداث کند. ممکن است این بندر در آینده به مسیر خروج سنگ‌آهن از افغانستان به هند تبدیل شود.
مبادلات تجاری افغانستان و ایران از طریق بندر چابهار ممکن است سبب افزایش نفوذ ایران و هند در این کشور پس از خروج نیروهای ناتو از افغانستان در سال 2014 شود.
به هر حال، بندر چابهار و کریدور ترانزیتی شمال جنوب، ایران را در مرکز کریدور ترانزیت ارواسیا قرار خواهد داد.
درحالی‌که فعالیت‌های عمرانی در این پروژه در حال پیشرفت است، پنجره اعمال فشار اقتصادی شدیدتر علیه ایران نیز در حال بسته شدن است.
همانطور که این بندر می‌تواند امکان دسترسی مقرون به صرفه‌ای برای هند فراهم کند، برای روسیه و اروپا نیز برای دستیابی به رشد اقتصادی بیشتر حیاتی خواهد بود و ایران نیز می‌تواند از این طریق به جایگاه مطمئنی در اقتصاد جهانی دست پیدا کند که در برابر فشارهای بین‌المللی کمتر آسیب‌پذیر خواهد بود.